ลักษณะทั่วไปของเพกา
สำหรับต้นเพกานั้นจัดเป็นไม้ยืนต้น โดยมีความสูงของลำต้นประมาณ 3 – 12 เมตร มีกิ่งก้านสาขาน้อย มีใบประกอบแบบขนนก 3 ชั้น ออกเรียงตรงกันข้ามกระจุกตัวอยู่ปลายกิ่ง ส่วนดอกนั้นจะมีสีนวลอมเขียวขนาดใหญ่ออกอยู่ตามบริเวณยอดก้าน และมีผลเป็นฝักคล้ายดาบ ภายในมีเมล็ดแบน ๆ สีขาวอยู่ มักนิยมนำมารับประทานเป็นผักลวกจิ้มคู่กับน้ำพริกต่าง ๆ
ประโยชน์และสรรพคุณของเพกา
ฝักอ่อน – ช่วยในการขับผายลม ให้รสขมร้อน
ฝักแก่ – ช่วยแก้อาการร้อนในกระหายน้ำ ให้รสขม
เมล็ดแก่ – ช่วยแก้อาการไอ ขับเสมหะ และช่วยระบายท้อง ให้รสขม
เปลือกต้น – ช่วยในการดับพิษกาฬ แก้อาการร้อนใน หรือท้องร่วง ช่วยในการสมานแผล ทำให้น้ำเหลืองกลับเป็นปกติ ตลอดจนช่วยดับพิษโลหิต หรือใช้ตำผสมกับสุราพ่นตามตัวผู้หญิงที่ทนการอยู่ไฟไม่ได้ ทำให้ผิวหนังชา รวมถึงนำมาใช้ตำผสมกับน้ำส้มมดแดงกับเกลือสินเธาว์ รับประทานเพื่อขับลมในลำไส้ แก้อาการอาเจียนไม่หยุด และแก้บิด นอกจากนี้ยังสามารถนำมาต้มรับประทานแก้อาการเสมหะจุกคอ ช่วยบำรุงโลหิต ขับเลือดเน่าในเรือนไฟ และแก้จุกเสียด ตลอดจนนำมาฝนกับสุรากวาดปาก แก้พิษซาง เม็ดสีเหลือง และแก้อาการฟกช้ำบวม หรือทาแก้ปวดฝี และแก้ซางเด็ก แก้ละออง ให้รสฝาดขมเย็น
ราก – ช่วยบำรุงธาตุ แก้ไข้สันนิบาต แก้อาการท้องร่วม รวมทั้งทำให้เกิดน้ำย่อยอาหาร และนำมาฝนกับน้ำปูนใสทาแก้อาการอักเสบฟกช้ำบวม ให้รสฝาดขม
ทั้งห้า – ช่วยแก้อาการน้ำเหลืองเสีย ช่วยสมานแผล แก้อักเสบฟกช้ำบวม และใช้แก้ไขเพื่อลมและโลหิต ตลอดจนแก้อาการท้องร่วง ให้รสฝาดขมเย็น
